เศรษฐกิจของประเทศไทย

เศรษฐกิจของประเทศไทย

       

                ประเทศไทยเมื่อราวร้อยปีที่แล้วเป็นระบบเศรษฐกิจแบบพึ่งตนเอง ผลผลิตที่สำคัญที่สุดคือ ผลผลิตทางการเกษตร ซึ่งนอกจากการกสิกรรมแล้ว ยังรวมถึงผลผลิตจากป่าไม้ การเลี้ยงสัตว์และจับสัตว์น้ำด้วย แต่เมื่อเศรษฐกิจเปลี่ยนเป็นแบบผลิตเพื่อขายหรือระบบทุนนิยมมากขึ้นตามลำดับ โดยเฉพาะตั้งแต่หลังสงครามโลกครั้งที่สองเป็นต้นมา มูลค่าผลผลิตอุตสาหกรรมมีสัดส่วนสูงเพิ่มขึ้นตามลำดับจนแซงหน้าเกษตรในปี พ.ศ.2524

        ในปัจจุบันแม้ว่าการเกษตรจะเป็นอาชีพหลักของประชากรไทยในแง่ที่ว่าแรงงานร้อยละ 50 ยังคงทำงานภาคเกษตร แต่มูลค่าของผลผลิตจากการเกษตร (รวมทั้งปศุสัตว์ ประมง ป่าไม้) ที่คิดอยู่ในผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ มีเพียงราวร้อยละ 10 ของผลผลิตรวมเท่านั้น

        โครงสร้างการผลิตของไทยในปัจจุบันเศรษฐกิจสาขาที่มีมูลค่าสูงสุด คือ อุตสาหกรรม รองลงมาคือ การค้าส่งและค้าปลีก และบริการ (ที่รวมถึงการท่องเที่ยว การให้บริการต่าง ๆ ) การขนส่งและการคมนาคม สาขาการธนาคาร ประกันภัยและธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ ฯลฯ

        แต่การที่ประชากรไทยส่วนใหญ่ ยังอยู่ในภาคเกษตร ทำให้จริง ๆ แล้วเศรษฐกิจภาคเกษตรของไทยยังมีความสำคัญสูงอยู่ ภาคเกษตรทำให้เกิดมูลค่าเพิ่มในกิจการค้า การแปรรูปอุตสาหกรรม และอื่น ๆ สูง และเกษตรกรเป็นผู้บริโภคกลุ่มใหญ่ การที่โครงสร้างการผลิตของคนไทยส่วนใหญ่ยังอยู่ในภาคเกษตรที่ประสิทธิภาพการผลิตล้าหลังและมีรายได้ต่ำ ทำให้การพัฒนาเศรษฐกิจของไทยเติบโตอย่าไม่สมดุลและถึงจุดหนึ่งก็เริ่มมีปัญหาเศรษฐกิจถดถอย

ปัญหาภาคการเกษตรล้าหลังและการกระจายรายได้ไม่เป็นธรรม

        นโยบายการพัฒนาอุตสาหกรรมเพื่อการส่งออกภายใต้โครงสร้างเศรษฐกิจระบบตลาดแบบผูกขาด ไม่มีการแข่งขันเสรีเป็นธรรมจริง ทำให้คนมีรายได้ปานกลางและสูงมีรายได้สูงเพิ่มขึ้นกว่าคนมีรายได้ต่ำหลายเท่า เกิดความเหลื่อมล้ำระหว่างคนรวยกับคนจนในอัตราที่สูงกว่าเดิม

        สาเหตุของปัญหาการกระจายทรัพย์สินรายได้ที่ไม่ทั่วถึงนั้นเป็นผลมาจากนโยบายและโครงการพัฒนาของรัฐบาล ซึ่งเน้นการเร่งรัดพัฒนาความเจริญเติบโตของเศรษฐกิจโดยส่วนรวม โดยมุ่งส่งเสริมการลงทุนต่างชาติ การพัฒนาอุตสาหกรรมและเศรษฐกิจภาคในเมืองเพื่อนายทุนขนาดใหญ่ขนาดกลาง มากกว่าที่จะกระจายการพัฒนาสู่ภาคเกษตรหรือภาคชนบท รวมทั้งรัฐไม่ได้พัฒนาเรื่องการศึกษาอบรมการพัฒนาฝีมือแรงงาน และการยกระดับประสิทธิภาพและค่าจ้างของคนงานอย่างจริงจัง

        สาเหตุของปัญหาการกระจายรายได้ที่ไม่เป็นธรรม ยังมีพื้นฐานมาจากระบบโครงสร้างทางเศรษฐกิจ ซึ่งมีลักษณะการกระจายการถือครองปัจจัยการผลิตและทรัพย์สิน เช่น ที่ดิน ทุน ที่มีความไม่เป็นธรรมสูง คนที่มีที่ดินมากเป็นร้อยเป็นพันไร่ หรือมีที่ดินในกรุงเทพฯ มูลค่าหลายพันล้านบาทซึ่งเป็นคนกลุ่มน้อยในสังคม ยิ่งนับวันก็ยิ่งได้ประโยชน์จากค่าเช่า และการที่ราคาที่ดินเพิ่มขึ้นในอัตราสูงมาก โดยเฉพาะค่าเช่าและราคาที่ดินในเมืองย่านการค้า อุตสาหกรรมท่องเที่ยว ขณะที่คนส่วนใหญ่ซึ่งไม่มีที่ดินหรือมีที่ดินเพียงเล็กน้อย นอกจากจะไม่มีทางหารายได้จากทรัพย์สินตัวนี้แล้ว ยังจะต้องเป็นเสียรายจ่ายในรูปของค่าเช่าหรือการซื้อที่อยู่อาศัยแบบผ่อนส่งด้วย

        ในเรื่องทุนก็มีลักษณะเช่นเดียวกัน มีคนส่วนน้อยเท่านั้นที่เป็นเจ้าของกิจการมีหุ้น มีเงินฝากธนาคารและเงินทุนในรูปแบบต่าง ๆ ซึ่งสามารถให้ดอกผลในรูปกำไร เงินปันผล ดอกเบี้ย ในอัตราทวีคูณ ยิ่งคนมีทุนมากหรือมีอำนาจในเชิงผูกขาดหรือกึ่งผูกขาดก็ยิ่งได้ดอกผลมาก และสามารถสะสมสืบทอดให้ลูกหลานสร้างความมั่งคั่งในอัตราสูง ขณะที่คนส่วนใหญ่ซึ่งไม่มีทุน นอกจากจะไม่ได้ดอกผลเหล่านี้แล้ว ยังมักต้องเป็นลูกนี้เงินกู้ เป็นฝ่ายเสียดอกเบี้ย ทำให้ต้นทุนการทำงานและเลี้ยงชีพสูงขึ้น

            

โลกาภิวัฒน์

                       

        คำว่า “โลกาภิวัตน์” ฟังดูเหมือนกับว่าเศรษฐกิจทุกประเทศกำลังพัฒนาไปในแนวทางเดียวกัน เป็นระบบเศรษฐกิจเดียวกันแต่จริง ๆ แล้วเป็นเศรษฐกิจที่ผูกขาดและบงการโดยแระเทศพัฒนาอุตสาหกรรมเพียงสิบกว่าประเทศ ควบคุมการผลิตสินค้าอุตสาหกรรมสำคัญ ๆ กิจการค้า การขนส่ง การประกันภัยระหว่างประเทศ โดยผ่านบริษัทขนาดใหญ่ซึ่งเรียกกันว่า บริษัททุนข้ามชาติ (Transnational Corporation) บริษัทข้ามชาติแต่ละแห่งมีสาขาตามประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก

        ประเทศพัฒนาอุตสาหกรรมหลายประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา แคนาดา เยอรมนี ฝรั่งเศส ออสเตรเลีย ฯลฯ ยังเป็นประเทศผู้ผลิตและผู้ส่งออกสินค้าเกษตรด้วยเทคโนโลยีที่ทันสมัย ให้ทุนอุดหนุนภาคเกษตรของตนและใช้นโยบายกีดกันสินค้าเกษตรจากประเทศอื่น ๆ 

        เศรษฐกิจของประเทศพัฒนาอุตสาหกรรม เช่น สหรัฐอเมริกา เยอรมนี อังกฤษ ญี่ปุ่น เป็นเศรษฐกิจที่ขึ้นอยู่กับผลกำไรที่ได้จากการลงทุนและการค้ากับต่างประเทศมาก ประเทศพัฒนาอุตสาหกรรมสามารถขายสินค้าอุตสาหกรรม หรือแม้แต่สินค้าเกษตรกรรมบางอย่างของตนได้ในราคาสูงกว่าที่ประเทศที่กำลังพัฒนาสามารถขายวัตถุดิบและสินค้าเกษตรของตนได้ เพราะประเทศพัฒนาอุตสาหกรรมมีอำนาจต่อรองในตลาดโลกสูงกว่า ทำให้ประเทศที่กำลังพัฒนาเป็นฝ่ายเสียเปรียบ ต้องขาดดุลการค้า คือ ซื้อสินค้าเข้าเป็นมูลค่าสูงกว่าที่ส่งออกไปขายได้ และต้องเป็นหนี้สินต่างประเทศเพิ่มขึ้นตามลำดับ

                          สภาพเศรษฐกิจไทย

ประเทศไทยเริ่มให้ความสนใจในการดำเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจอย่างจริงจัง เมื่อมีการจัดตั้งสภาเศรษฐกิจแห่งชาติ ในปี 2502 เนื่องจากรัฐบาลในสมัยนั้น เล็งเห็นว่าผลผลิตทางเศรษฐกิจที่ประเทศไทยผลิตได้นั้นไม่มีเสถียรภาพทางด้านราคา ไม่สามารถสู้กับสินค้าอุตสาหกรรมที่มาจากต่างประเทศได้ และเศรษฐกิจของประเทศก่อนหน้านี้ก็ขึ้นกับสินค้าเกษตรกรรมเพียงไม่กี่ชนิด จึงได้มีการวางแผนพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับแรกเมื่อปี พ.ศ.2504 หลังจากนั้นเศรษฐกิจของประเทศไทยได้ขยายตัวเพิ่มขึ้นทุกปี มีการติดต่อค้าขายกับกลุ่มการค้าของประเทศในภูมิภาคต่าง ๆ ทั่วโลก รัฐบาลทุกชุดที่ผ่านมาดำเนินนโยบายทางเศรษฐกิจที่คล้ายกันคือการเปิดเสรีทางเศรษฐกิจให้กลไกราคาเป็นเครื่องมือในการ ตัดสินปัญหาเกี่ยวกับการผลิตและการบริโภค โดยรัฐบาลจะเป็นผู้ส่งเสริมในเรื่องต่าง ๆ ดังนี้

1. การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน เช่น ถนน ไฟฟ้า โทรศัพท์ ชลประทาน เป็นต้น การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน ทำให้เกิด แรงจูงใจในการผลิต และการบริโภค
2. จัดตั้งคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุนแห่งชาติทำหน้าที่ส่งเสริมให้เกิดการลงทุนภายในประเทศ เพื่อทำ ให้เกิดการเคลื่อนย้ายทุนจากต่างประเทศเข้ามาสร้างฐานการผลิตสินค้าอุตสาหกรรม ก่อให้เกิดผลิตผลทางด้าน อุตสาหกรรมและการจ้างงานขึ้นในประเทศ
3. การส่งเสริมการท่องเที่ยว รัฐบาลได้จัดให้มีสำนักงานส่งเสริมการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ทำให้กิจกรรม ทางเศรษฐกิจขยายตัวมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งเศรษฐกิจในภาคบริการ
4. การใช้มาตรการทางการค้าในลักษณะต่าง ๆ เช่น การเจรจาทางการค้ากับประเทศคู่ค้า การรวมกลุ่มทาง การค้ากับประเทศในภูมิภาคเดียวกัน และการหาตลาดทางการค้า เป็นต้น มาตรการเหล่านี้ล้วนเป็นไป เพื่อให้เกิด ความมั่นใจสำหรับผู้ผลิตภายในประเทศ
5. ส่งเสริมให้มีการจัดตั้งตลาดหลักทรัพย์ เพื่อให้เป็นแหล่งระดมทุนสำหรับขยายปริมาณ และคุณภาพ ของการผลิตสินค้าอุตสาหกรรม

ผลจากการสนับสนุนของรัฐบาลดังกล่าว ทำให้เศรษฐกิจของไทยเจริญเติบโตขึ้นถึงร้อยละ 12 รายได้เฉลี่ย 28,000 บาทต่อปีต่อคน ในปี 2536 แต่แม้ว่าอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจจะเพิ่มขึ้นทุกปี ประเทศไทยยังประสบปัญหาที่เป็นผลจากเศรษฐกิจ คือ

1.  1.การกระจายรายได้อันเป็นผลจากการดำเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจของทั้งภาครัฐและเอกชนไปกระจุกอยู่ในมือของ คนกลุ่มหนึ่งในขณะที่ในปี 2534 คนจำนวนร้อยละ 29 มีรายได้ต่ำกว่าเส้นความยากจน และเมื่อแบ่งประชาชนออกเป็น
2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่รวย และกลุ่มที่จน กลุ่มที่รวยจะมีส่วนแบ่งของรายได้ไปถึง ร้อยละ 57.98 กลุ่มที่จนจะได้รับไปเพียงร้อยละ 4.5

2. 2. เด็กในบางภาคของประเทศยังคงเป็นเด็กที่ขาดสารอาหารถึงร้อยละ 27.5 ของเด็กทั้งหมดในภาค และมีเพียงร้อยละ 29 ที่ได้ต่อในระดับมัธยมศึกษา

3.3. การเปลี่ยนแปลงวิธีการผลิตทางการเกษตรมีการใช้สารพิษในการกำจัดศัตรูพืชเพื่อเร่งปริมาณผลผลิตทางการเกษตร ทำให้เกิดผลกระทบรุนแรงต่อสภาพแวดล้อม และการขยายตัวของภาคอุตสาหกรรมเป็นตัวการสำคัญที่ทำให้สภาพแวดล้อมเสื่อมโทรมลงอย่างรวดเร็ว

       เศรษฐกิจภาคเกษตรกรรมของไทย

           ชาวไทยส่วนมากประกอบอาชีพเกษตรกรรม แต่เดิมเป็นการเพาะปลูกเพื่อเลี้ยงชีพ เหลือจึงจะนำออกขาย แต่ภายหลังเมื่อได้รับการสนับสนุนในด้านโครงสร้างพื้นฐานจากรัฐบาล ทำให้เกษตรกรเกิดแรงจูงใจในการผลิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งพืชเศรษฐกิจหลักที่ทำรายได้ให้แก่ประเทศไทยตลอดมามีอยู่ 5 ชนิด คือ ข้าว ข้าวโพด มันสำปะหลัง อ้อย และยางพารา ปริมาณการผลิตขึ้นอยู่กับปัจจัยที่สำคัญ คือ

    

 1. สภาพลมฟ้าอากาศ จากสถิติแสดงปริมาณการผลิตที่ผ่านมาแสดงให้เห็นว่าในฤดูการผลิตใดที่มีฝนทิ้งช่วงเป็นเวลานาน ผลผลิตจะน้อย ในขณะเดียวกันเมื่อฤดูกาลใดฝนฟ้าอุดมสมบูรณ์ผลผลิตจะมาก ความไม่แน่นอนในปริมาณการผลิตในแต่ละฤดูกาล เป็นผลให้เกิดความไม่แน่นอนในการกำหนดปริมาณการผลิต และการบริโภคในแต่ละปี

      

 2. ความรู้ความสามารถของเกษตรกร
เกษตรกรที่มีความขยันขันแข็ง มีความตื่นตัวที่จะรับข่าวสารทางการเกษตร สามารถปรับตัวเข้ากับสภาพของสังคม เลือกผลิตสินค้าทางการเกษตรที่เป็นที่ต้องการของตลาดด้วยวิธีการที่เหมาะสม จะทำให้ปริมาณการผลิตเพิ่มขึ้น และเป็นประโยชน์ในเชิงเศรษฐศาสตร์มากกว่าเกษตรกรที่ใช้วิธีการผลิตแบบดั้งเดิม คืออาศัยสภาพลมฟ้าอากาศ และผลิตเพื่อยังชีพตามวิธีการที่สั่งสมมาจากบรรพบุรุษ

            

3. ตลาดรับซื้อสินค้าทางการเกษตรในระดับโลก เนื่องจากการประกอบกิจกรรมทางเศรษฐกิจของคนในโลกมีความเกี่ยวพันกันอย่างใกล้ชิด ผลิตผลทางการเกษตรที่มีราคาสูงในระดับโลกจะสร้างแรงจูงใจให้เกษตรกรภายในประเทศผลิตสินค้าชนิดนั้นออกมาเป็นจำนวนมาก เนื่องจากพ่อค้าภายในประเทศรับซื้อในราคาสูง แต่ในทางตรงกันข้ามถ้าราคาสินค้าทางการเกษตรชนิดใดมีราคาต่ำในตลาดโลก ซึ่งอาจจะมีสาเหตุมาจากนโยบายทางการค้าของประเทศคู่แข่ง เช่น ให้การสนับสนุนทางด้านการเงินแก่เกษตรกรในประเทศของตน ให้สามารถลดราคาสินค้าทางการเกษตรของตนแข่งขันกับประเทศอื่นได้ในตลาดโลก เป็นเหตุให้สินค้าชนิดนั้นมีราคาต่ำลง รัฐบาลไทยทุกรัฐบาลได้ให้ความสำคัญกับเศรษฐกิจในภาคเกษตรกรรมตลอดมาเพราะมีความเกี่ยวข้องกับคนส่วนใหญ่ของประเทศ โดยการให้การสนับสนุนเกษตรกรให้สามารถผลิตสินค้าทางการเกษตรได้ในปริมาณมาก ๆ มีคุณภาพ สามารถขายได้ในราคาที่เหมาะสม ให้ความร่วมมือทางการค้ากับประเทศคู่ค้าที่มีนโยบายกีดกันสินค้าทางการเกษตรที่ไปจากประเทศไทย ทำให้สินค้าเกษตรของไทยได้รับความเชื่อถือในตลาดโลกมากขึ้น

   เศรษฐกิจภาคอุตสาหกรรมของไทย

               ประเทศไทยมีนโยบายส่งเสริมการผลิตสินค้าอุตสาหกรรมมาเป็นเวลามากกว่า 3 ทศวรรษ ทำให้เศรษฐกิจภาคอุตสาหกรรมของไทยขยายตัวมากขึ้น ปัจจุบันประเทศไทยมีสินค้าอุตสาหกรรมเพื่อการส่งออกหลายประเภท เช่น ผลิตภัณฑ์จากสิ่งทอ น้ำตาล คอมพิวเตอร์ และชิ้นส่วนอัญมณี และเครื่องเพชรพลอย อาหารทะเลกระป๋อง แผงวงจรไฟฟ้าและชิ้นส่วนรองเท้า และเครื่องหนัง ชิ้นส่วนเฟอร์นิเจอร์ ผลิตภัณฑ์พลาสติก โทรทัศน์ วิทยุ พัดลม อุตสาหกรรมการท่องเที่ยว และการบริการ การขยายตัวของภาคอุตสาหกรรมของไทยมีสาเหตุมาจากสิ่งต่อไปนี้ คือ

         1. การสนับสนุนจากภาครัฐบาล รัฐบาลได้มีส่วนส่งเสริมให้ภาคอุตสาหกรรมของไทยขยายตัว คือ

             1. 1. จัดตั้งสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน (Board of Investment : BOI) ให้ทำหน้าที่ส่งเสริมให้เกิดการลงทุนภายในประเทศโดยภาคเอกชน ด้วยวิธีการต่าง ๆ เช่น การลดหรืองดอากรขาเข้าสำหรับเครื่องจักร หรือวัสดุที่นำเข้า การยกเว้นภาษีเงินได้สำหรับโครงการที่มีการลงทุน ในระยะแรกๆ การให้การรับประกันว่ารัฐบาลจะไม่ผลิตสินค้าชนิดเดียวกันที่ได้รับการส่งเสริมการขึ้นอากรสินค้านำเข้าสำหรับสินค้าที่มาจากต่างประเทศ และการให้กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินเพื่อประกอบอุตสาหกรรมได้ เป็นต้น

               2. 2. การกำหนดเขตเศรษฐกิจให้สอดคล้องกับสภาพภูมิศาสตร์ของแต่ละเขตและส่งเสริมให้มีการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานอย่างเร่งด่วนในเขตเศรษฐกิจนั้น เช่น โครงการพัฒนาชายฝั่งทะเลตะวันออก โครงการพัฒนาชายฝั่งทะเลภาคใต้ โครงการนิคมอุตสาหกรรมสุรนารี เป็นต้น

                3. 3. สนับสนุนภาคเอกชนโดยการบุกเบิกตลาดสินค้าอุตสาหกรรมและการเข้าร่วมกลุ่มทางการค้ากับประเทศในภูมิภาคเดียวกัน เช่น การตกลงร่วมกันระหว่างประเทศอาเซียนเพื่อยกเลิกหรือลดภาษีทางการค้าที่ค้าขายระหว่างกัน ระหว่างประเทศสมาชิกให้เหลือร้อยละ 5 ภายในระยะเวลา 15 ปีข้อตกลงนี้กระทำร่วมกันระหว่างประเทศสมาชิก อาเซียน 10 ประเทศ อันได้แก่ ไทย มาเลเซีย สิงคโปร์ ฟิลิปปินส์ บรูไน อินโดนีเซีย เวียตนาม ลาว กัมพูชา และเมียนมาร์(Asean Free Trade Agreement : AFTA) ซึ่งจะส่งผลให้การค้าและการลงทุนของไทยขยายตัวมากขึ้นนอกจากนี้ประเทศไทยยัง เป็นประเทศ สมาชิกองค์กรทางการระหว่างประเทศ เช่นเป็นสมาชิกในองค์การที่เกี่ยวข้องกับข้อตกลงทางการค้า ระหว่างประเทศ (General Agreement on Tariff and Trade: GATT) ทำให้ประเทศไทยได้รับความเชื่อถือ ในทางการค้าระหว่างประเทศว่าเป็นประเทศหนึ่งที่มีนโยบายทงการค้าแบบเสรี

               4. 4. การดำเนินมาตรการทางการเงินอย่างเหมาะสมโดยการควบคุมอัตราแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศ และการลดค่าเงินบาททำให้ราคาสินค้าจากประเทศไทยมีราคาถูกสามารถสู้กับคู่แข่งที่ผลิตสินค้าชนิดเดียวกันในตลาดโลกได้

 2. สถานการณ์ทางเศรษฐกิจของโลกอันเป็นผลมาจากการติดต่อสื่อสารที่สามารถส่งข้อมูลข่าวสาร ถึงกันได้อย่างรวดเร็ว

         1.      ประกอบด้วยการที่ประเทศไทยมีแรงงานราคาถูกกว่าประเทศอุตสาหกรรมที่เจริญแล้ว เช่น ประเทศสหรัฐอเมริกาและญี่ปุ่น ในขณะเดียวกันประเทศที่อยู่ในระดับเดียวกับไทยหลายประเทศก็มีค่าแรงงานสูงกว่าไทย ทำให้ผู้ประกอบการสามารถลดต้นทุนในการผลิตมีการเคลื่อนย้ายฐานการผลิตสินค้าอุตสาหกรรมเข้ามาในประเทศไทย โดยบริษัทการค้าระหว่างประเทศ เช่น อุตสาหกรรมสิ่งทอ อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ อุตสาหกรรมการประกอบรถยนต ์อุตสาหกรรมที่เกี่ยวกับวัสดุการก่อสร้าง เป็นต้น การลงทุนจากบริษัททางการค้าระหว่างประเทศจะมีมูลค่าเพิ่มขึ้นทุกปี ส่วนใหญ่จะเป็นการลงทุนของบริษัทที่มาจากประเทศญี่ปุ่น ไต้หวัน ฮ่องกง สหรัฐอเมริกา 

3. ปัจจัยทางสังคมและวัฒนธรรมของประเทศไทยมีส่วนทำให้ภาคอุตสาหกรรมขยายตัว

      1.   ประเทศไทยเป็นสังคมเกษตรกรรมยอมรับในการตัดสินใจของผู้มีอำนาจในการปกครองโดยไม่มีการโต้แย้ง ความเชื่อในผลกรรมซึ่งเป็นหลักการทางศาสนาทำให้การขยายตัวของภาคอุตสาหกรรมเป็นไปอย่างรวดเร็ว การเรียกร้องทางด้านแรงงานเพื่อผลตอบแทนต่าง ๆ มีน้อยเมื่อเปรียบเทียบกับประเทศพัฒนาแล้วในขณะเดียวกันแรงงานไทยที่เป็นแรงงานที่มาจากภาคเกษตรกรรมมีความอดทนขยัน และซื่อสัตย์ทำให้ผลผลิตทางด้านอุตสาหกรรมเพิ่มขึ้นทั้งปริมาณและคุณภาพ ทำให้ภาคอุตสาหกรรมของไทยขยายตัว สามารถผลิตสินค้าอุตสาหกรรมได้หลายชนิดในปริมาณที่เพิ่มขึ้น จะเห็นได้จากดัชนีผลผลิตสินค้าทางอุตสาหกรรมของไทยเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นถึงร้อยละ 7.4 ในปี 2535 และในช่วงเดียวกันของปี 2536 ดัชนีผลผลิตสินค้าอุตสาหกรรมเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 9.3 แสดงให้เห็นว่าผลผลิตสินค้าอุตสาหกรรมของไทยมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปีแต่มีข้อควรพิจารณาอยู่หลายประการ เช่น

ประการที่ 1

ประเทศไทยยังขาดอุตสาหกรรมหนัก ซึ่งถือว่าเป็นอุตสาหกรรมพื้นฐาน เช่น อุตสาหกรรมเหล็กเคมีภัณฑ์และเครื่องจักรกล ทำให้ต้องมีการนำเข้าจากต่างประเทศถึงร้อยละ 30 ของสินค้าประเภททุนซึ่งส่งผลให้ขาดดุลการค้าระหว่างประเทศตลอดมา

ประการที่ 2

โรงงานอุตสาหกรรมส่วนใหญ่ยังคงกระจุกตัวอยู่เฉพาะบริเวณกรุงเทพมหานครและจังหวัดใกล้เคียงทำให้ แรงงานต้องเคลื่อนย้ายเข้าสู่ส่วนกลางทำให้เกิดชุมชนแออัด และก่อปัญหาสังคมในรูปแบบต่าง ๆ ในกรุงเทพมหานคร เช่น ปัญหาอาชญากรรม ปัญหาโสเภณี ปัญหายาเสพติด เป็นต้น ประกอบกับโรงงานอุตสาหกรรมเองจะสร้างปัญหามลภาวะในลักษณะต่าง ๆ กัน

ประการที่ 3

การส่งออกสินค้าอุตสาหกรรมของไทยประสบกับปัญหาการกีดกันทางการค้าจากประเทศที่เป็นมหาอำนาจทาง เศรษฐกิจในรูปแบบต่าง ๆ เช่น การให้การสนับสนุนผู้ผลิตสินค้าในประเทศของตนในรูปของการช่วย เหลือทาง การเงิน และการตั้งกำแพงภาษี สำหรับสินค้าเข้า เป็นต้น

ประการที่ 4

การเปลี่ยนแปลงวิถีการผลิตจากการผลิตเพื่อการยังชีพมาเป็นการผลิตเพื่อการค้าส่งผลให้การดำเนินชีวิต ของคนในสังคมไทยเปลี่ยนแปลงไปทั้งในเมือง และในชนบทมีการแข่งขันกันเพื่อครอบครอง ปัจจัย การผลิตมากขึ้นในขณะที่ความร่วมมือความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ซึ่งเป็นค่านิยมดั้งเดิมของคนไทยเริ่มขาดหายไป

ประการที่ 5

รายได้ส่วนมากจะกระจุกตัวอยู่ในกลุ่มผู้ประกอบการที่มีเครือข่ายการธุรกิจของตระกูลต่าง ๆ อยู่เพียงไม่กี่กลุ่ม ในขณะที่คนส่วนมากยังยากจน ซึ่งมีผลต่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนในสังคม

  เศรษฐกิจภูมิภาคของไทย

              ประเทศไทยมีเนื้อที่ประมาณ 541,108 ตารางกิโลเมตร แบ่งเขตการปกครองออกเป็น 76 จังหวัด มีประชากรทั้งสิ้น 58,336,072 คน แบ่งเป็น ชาย 29,205,086 คน หญิง 29,130,086 คน ลักษณะภูมิประเทศประกอบไปด้วย ที่ราบ ภูเขา และที่ราบสูง แบ่งตามลักษณะภูมิประเทศออกเป็น 6 เขต คือ

                1. เขตภูเขาและที่ราบสูงตอนเหนือ มีลักษณะเป็นภูเขาและหุบเขา สลับกันเป็นแนวยาวจากเหนือมาใต้ ระหว่างภูเขามีที่ราบรอบบริเวณภูเขา เช่น ที่ราบรอบเมืองเชียงใหม่ ลำพูน ต่อเนื่องกับที่ราบลำปาง แพร่ และน่าน ที่ราบเหล่านี้มีแม่น้ำสำคัญ ๆ ไหลผ่าน เช่น แม่น้ำปิง วัง ยม น่าน ลักษณะภูมิอากาศจัดว่าเป็นบริเวณที่มีฝนตกชุกพอสมควร คือประมาณ 1,200 มิลลิเมตรต่อปี

            2. เขตที่ราบสูงภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ราบสูง มีขอบเขตที่ราบสูงเป็นภูเขาเพชรบูรณ์ และภูเขาดงพญาเย็นทางตะวันตก ภูเขาสันกำแพง ภูเขาพนมดงรักทางด้านใต้ บริเวณที่เป็นลุ่มแม่น้ำ มีลักษณะเป็นแอ่งกระทะ มีแม่น้ำสำคัญไหลผ่านบริเวณนี้คือ แม่น้ำมูลและแม่น้ำชี ไหลไปบรรจบกับแม่น้ำโขง ซึ่งเป็นแม่น้ำนานาชาติ ทางด้านทิศใต้ของภาค ลักษณะภูมิอากาศมีปริมาณน้ำฝนใกล้เคียงกับภาคอื่น ๆ แต่เนื่องจากลักษณะของดินส่วนใหญ่เป็นดินทรายไม่อุ้มน้ำ จึงทำให้มีความแห้งแล้งเป็นส่วนใหญ่

         3. เขตที่ราบตอนกลาง ลักษณะภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นดินตะกอน มีภูเขาล้อมรอบ มีอาณาบริเวณตั้งแต่จังหวัดอุตรดิตถ์ลงไปจนถึงอ่าวไทย เป็นที่ราบดินตะกอนที่เกิดจากแม่น้ำพัดพามาทับถมกัน จึงมีความอุดมสมบูรณ์ที่สุด แม่น้ำที่พัดพากรวด หิน ดินทราย มาทับถมกัน คือแม่น้ำปิง แม่น้ำวัง แม่น้ำยม แม่น้ำน่าน จากทางภาคเหนือ และแม่น้ำจากทิศตะวันตก และทิศตะวันออก เช่น แม่น้ำแม่กลอง แม่น้ำป่าสัก และแม่น้ำบางปะกง เป็นต้น ลักษณะภูมิอากาศ ตอนบนจะแห้งแล้ง ปริมาณน้ำฝนน้อยเพราะล้อมรอบด้วยทิวเขา มีเพียงด้านใต้ที่เปิดโล่งรับลมทะเลทำให้มีฝนตกชุก

        4. เขตที่สูงภาคตะวันตก ลักษณะภูมิประเทศเป็นภูเขาและหุบเขาที่มีอายุยาวนานทอดยาว และต่อเนื่องจากภูเขาทางภาคเหนือ มีที่ราบระหว่างหุบเขาแต่ไม่กว้างเหมือนทางภาคเหนือ เนื้อดินมีความอุดมสมบูรณ์ค่อนข้างมาก มีแม่น้ำสายสั้นจากเทือกเขาหลายสายไหลแรงและมีปริมาณมากในฤดูฝน เช่น แม่น้ำแควน้อย แม่น้ำแควใหญ่ แม่น้ำเพชรบุรี แม่น้ำราชบุรี แม่น้ำปราณบุรี และแม่น้ำเมย เป็นต้น เนื่องจากภูมิประเทศเป็นภูเขาทั้งหมด จึงมีอุณหภูมิหนาวเย็นในตอนเช้าและตอนค่ำ ส่วนตอนกลางวันจะร้อนจัด ขณะเดียวกันมีฝนตกชุกบริเวณทิวเขาด้านพม่าที่รับลมมรสุม ส่วนทิวเขาด้านหลังบางจุดฝนจะแล้ง มีปริมาณน้ำฝนต่ำ

          5. เขตภูเขาและที่ราบชายฝั่งตะวันออกเฉียงใต้ ลักษณะภูมิประเทศเป็นเทือกเขาทางตอนเหนือในจังหวัดปราจีนบุรี และฉะเชิงเทรา และทางตะวันออกในจังหวัดจันทบุรีที่ติดกับพรมแดนกัมพูชา เทือกเขาเหล่านี้เป็นที่เกิดของแม่น้ำสำคัญ ๆ เช่น แม่น้ำจันทบุรี แม่น้ำระยอง แม่น้ำประแส ซึ่งไหลลงสู่ที่ราบในจังหวัดชลบุรี ปราจีนบุรี ระยอง จันทบุรี และฉะเชิงเทรา ที่ราบเหล่านี้บางแห่งเป็นที่ราบดินปนทราย ได้รับฝนมากเพราะอิทธิพลของลมทะเล เหมาะสำหรับการทำสวนผลไม้ นอกจากนี้ยังเป็นที่ราบที่มีความชื้นน้อย เหมาะสำหรับการปลูกพืชไร่

         6. เขตภูเขาและที่ราบชายฝั่งคาบสมุทรภาคใต้ ลักษณะภูมิประเทศของภาคนี้เป็นภูเขาและที่ราบขนาดแคบ ๆ โดยภูมิภาคตอนบนมีภูเขาอยู่ทางด้านตะวันตกติดกับประเทศพม่า มีที่ราบชายฝั่งทะเล ที่ราบที่สำคัญได้แก่ ที่ราบลุ่มแม่น้ำตาปี ในเขตจังหวัดยะลาและปัตตานี ภูมิอากาศในภาคนี้มีฝนตกชุกกว่าภาคอื่น

 ที่มา :  http://www.gotoknow.org/posts/37381

            http://dnfe5.nfe.go.th/ilp/soc3/so31-3-2.htm